جولان فرهادی بابادی
این سد در ۴۴ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان لردگان از توابع استان چهارمحال و بختیاری و بالادست سد کارون۴ احداث می‌شود. در حالی که مسئولان شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران اهدافی نظیر تولید انرژی برق آبی، تنظیم جریان، افزایش عمر مفید سدهای پایین دست و کاهش هزینه‌های سیستم‌های سیلاب در سد خرسان۲ و ۳ را از مهمترین اهداف اجرای این طرح عنوان می‌کنند، در عمل این پروژه از فاز تولید برق مورد نیاز خارج و به پروژه ای برای انحراف و انتقال آب بین‌حوضه‌ای تبدیل می شود که نه می توان آن را بر مبنای تولید برق توجیه کرد و نه می توان دلایل کارشناسی معقولی برای توجیه فنی آن بر اساس میزان بارش در منطقه بر شمارد. عملیات اجرایی این طرح از سال ۸۶ با ۲۴ کیلومترمربع وسعت، ۱۵۵ مترارتفاع، یک میلیارد و ۱۸۵ میلیون مترمکعب حجم و ۳۹ کیلومتر آغاز می شود و در چارچوب کمیت گرایی عمرانی یکی از بزرگترین سدهای بتنی در کشور نامیده می شود که قرار است آبی به میزان ۴۰۰ میلیون مترمکعب در سال به استان‌های یزد، کرمان، شهرضا، دهاقان، مبارکه و سمیرم استان اصفهان منتقل کند. حسن رخشان زاده مشاور اجرایی طرح با اشاره به اینکه تنها برخی استعلام های محدود از آغاز پروژه صورت گرفته است در مصاحبه با خبرگزاری های داخلی ایران می گوید : «تولید انرژی برق آبی حاصل از طرح معادل یکهزار و ۱۰۶ مگاوات بوده که با احتساب مصرف ۴۰۰ مگاوات برق در ازای هر خانواده کل تولید انرژی حاصل از این سرمایه گذاری را برای یک شهر ۲۰۰ هزار نفری کافی می داند». شرکت توسعه صنایع آب و نیروی ایران به عنوانی کارفرمای پروژه با اشاره به مرحله اول انجام مطالعات توسط شرکتمهندسین مشاور مهاب قدس، اهداف این سد را چنین توضیح می دهد:
- تولید ۱.۱۲۱ گیگاوات ساعت در سال انرژی برقآبی به منظور کاهش انتشار گازهای گلخانه ای (CO2) به میزان ۷۱۱.۸۳۵ تن در سال در راستایCDM
- کنترل سیلاب
- افزایش تولید انرژی در سدهای پایین دست
- کنترل رسوبات رودخانه و افزایش عمر سدهای پایین‌دست
- اشتغالزایی
- پرورش آبزیان
- افزایش جاذبه گردشگری
- کاهش انتشار گازهای دی‌اکسید‌کربن
گروه بین المللی توسعه وعمران نصر سپهر(نصر اصفهان سابق) نیز با توجه به مشارکت خود در بخش تونل نقش و هدف خود از اجرای این بخش از کار را چنین توضیح می دهد:
* حفاری و لاینینگ تونل انحراف آب به قطر ۱۴ متر و طول ۷۷۰ متر
* احداث تونل دسترسی به نیروگاه به طول ۶۳۰ متر و عرض ۱۱.۲ متر
* حفاری گالری های دسترسی به گالری های تزریق سد در ترازهای مختلف
* حفاری تونل زیر S شفت ها و تونل تکیه گاه بدنه سد
* احداث جاده های دسترسی فراز بند، نشیب بند، تاج سد، در جناحین رودخانه
* عملیات حفاری و تحکیمات پلتفرم تاج سد جناح راست
* عملیات حفاری و تحکیمات گود سازه آبگیر نیروگاه
* احداث جاده های دسترسی به Runway و Fix point
در صفحه ویکی پدیای این طرح می توان شرح مبسوط تری را از این اهداف روئیت کرد:
اهداف اصلی
- احداث نیروگاه برقابی با ظرفیت ۴۱۰ مگاوات با هدف تولید سالانه ۱۱۰۶ گیگاوات ساعت انرژی پاک برقابی
- افزایش آب قابل تنظیم رودخانه خرسان ۳ و در نتیجه افزایش تولید انرژی برقابی در سدهای زنجیره ای برقابی پایین دست از جمله کارون ۳ و شهید عباسپور و مسجد سلیمان
- کاهش رسوبات ورودی به مخزن سد کارون ۳
اهداف جانبی
- کنترل سیلاب و جلوگیری از تخریب ناشی از آن و بهبود شرایط ایمن در محدوده پائین دست سد
- افزایش توان مانور در مدیریت تولید انرژی الکتریکی و افزایش پایداری شبکه برق کشور
- صرفه جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی و در نتیجه کاهش آلاینده‌های ناشی از تولید برق در نیروگاه‌های حرارتی جایگزین
- ایجاد شرایط توسعه و رونق اقتصادی، محرومیت زدایی، ایجاد اشتغال در منطقه در دوران ساخت و بهره‌برداری
- ایجاد ظرفیت‌های جانبی اشتغال نظیر آبزی پروری و گردشگری در منطقه
مشخصات سد
- سد بتنی دو قوسی نازک با ارتفاع ۱۹۵ متر و حجم بتن یک میلیون متر مکعب برای بدنه سد
- حجم مخزن بالغ بر ۱۱۵۸ میلیون متر مکعب
- ظرفیت نصب شامل چهار واحد توربین فرانسیس قائم با مجموع ظرفیت ۴۰۰ مگاوات
- تولید سالانه ۱۱۲۱ گیگاوات ساعت انرژی (۶۸۲ گیگاواتساعت انرژی اولیه و ۴۳۹ گیگاوات ساعت انرژی ثانویه)
- مجهز به سرریز آزاد بر روی تاج سد و دو مجرای تخلیه کننده عمقی در بخش میانی بدنه
- مجهز به تونل انحراف با قطر داخلی ۱۲.۵ متر و طول ۷۵۰ متر در جناح چپ
تایم لاین پروژه
- مطالعات مرحله اول؛ شرکت مهندسین مشاور مهاب قدس از سال ۷۵
- مطالعات بازنگری مرحله اول؛ مشارکت آبان پژوه، پارس آب تدبیر و اشتوکی سال ۱۳۸۳
- احداث کمپ اداری- مسکونی؛ سال ۸۴-۱۳۸۶ با بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان بودجه از منابع دولتی در سال
- مطالعات مرحله دوم؛ مشارکت آبان پژوه و اشتوکی سال ۱۳۸۶
- 20 درصد پیشرفت پروژه تا سال ۱۳۸۷ ارجاع به کمیته ماده ۲ ارزیابی اثرات محیط زیستی به عنوان «پروژههای دارای پیشرفت فیزیکیمشمول ارزیابی فاقد مجوز» و ادامه پروژه با توجیه پروژه ملی
- شناسایی ۳۰ اثر فرهنگی- تاریخی ۱۳۸۸
- برآورد اولیه هزینه‌های اجرای پروژه بالغ بر ۵۸۰۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۸۸
- شروع مجدد طرح توسط شرکت توسعه منابع آب و انرژی ۱۳۹۰
- مخالفت سازمان میراث فرهنگی سال‌های ۱۳۹۱
- گشایش تونل انحراف آب سد و نیروگاه خرسان۳ توسط شرکت جهاد توسعه منابع آب.(شهران سازه) ۲ مهر ۱۳۹۲ با تخصیص بودجه ۵۵,۰۰۰ میلیون ریال به مدت ۶۰ ماه
- جلسه مشترک استانداران همجوار سد برای بررسی مشکلات شد (۱۳۹۳).
- مجلس برای اجرا و تکمیل سد خرسان در شهرستان لردگان در بودجه سال ۱۳۹۳ ۴۵۰ میلیارد ریال اعتبار پیش‌بینی کرد
- اعلام زیر آب رفتن خانه‌هاي ۹ هزار نفر در سال ۱۳۹۴ از سوی مدیرکل امور اجتماعی استانداری کهگیلویه و بویراحمد.
- ۲۰۰ عضو شوراهای اسلامی شهر و روستای استان چهارمحال بختیاری در سال ۱۳۹۴ به نمایندگی از مردم این استان در نامه ای به رهبری، توقف پروژههای انتقال آب در این استان را خوستار شدند.
- اعلام از بین رفتن بیش از یک هزار و ۵۰۰ هکتار از جنگل‌های بلوط(۱۳۹۴).
- نامه مخالفت شورای فنی سازمان میراث فرهنگی که ۱۲ بهمن (۱۳۹۵).
- نامه ۵۰ سازمان غیردولتی محیط زیستی از سراسر کشور در مخالفت با اجرای پروژه.
- اعلام خطای فاحش محاسباتی در مطالعات زمین شناختی طرح توسط فعالان محیط زیست (۱۳۹۵).
- در جلسه ۲۵ تیرماه ۱۳۹۶ هیأت وزیران، مطرح و تداوم اجرای آن تصویب شد
- آغاز ساخت دیواره بتنی توسط شرکت جهاد توسعه منابع آب در شهریور ۱۳۹۷.
- چهلمین جلسه شورایعالی آب مورخ ۱۳ آبان ۱۳۹۸ مصوب شد، تامین آب شرب استان‌های یزد، کرمان، جنوب اصفهان و شمال فارس از رودخانه خرسان صورت پذیرد.»
- بازدید قالیباف از سد خرسان (۱۳۹۹).
- دستور دادستانی برای رسیدگی به تخلفات طرح (۱۳۹۹).
- در خواست تشکل های مردم نهاد حوزه محیط زیست به مناسبت روز چهار محال بختیاری برای جرم انگاری (۱۴۰۰)
- توقف طرح به دلیل کمبود منابع مالی (۱۴۰۰).
- اعتراض جلیل مختار به عدم مجوز قانونی (۱۴۰۱).
- بازدید محرابیان از سد خرسان به دعوت حسین بامیری نماینده مردم لردگان و خان میرزا در مجلس (۱۴۰۱).
- ارجاع رضا انجم‌شعاع، معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس به مصوبه هیئت وزیران به عنوان مجوز محیط زیستی (۱۴۰۱).
- در خواست تجدید نظر استاندار کهگیلویه و بویراحمد با اعلام زیر آب رفتن این سد ۱۷ روستا و یک قبرستان تاریخی ۵ هزار ساله (۱۴۰۱).
| شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران | مهندس رامین شیروی |
| آبان پژوه | مجید فاطمی،سیامک عمرانی،محمد علی کریمی،پيمان فرقاني،حسن رخشاني زاده، صفدر گلشن |
| آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک | |
| آزمایشگاه مکانیک خاک استان چارمحال بختیاری | هوشنگ انصاری مدیر اجرایی شرکت |
| اشتوکی | ابوالفضل مهین راد، خیراله بینازاده، نیلوفر بینازاده |
| بافت بهستان | علیرضا کلانتری |
| بن پژوه | مهرداد سیاری نژاد |
| پارس آب تدبیر | فریدون قبادی , رضا خبیر , محمدحسین نیک بخت کاخکی |
| پژوهشکده باستانشناسی سازمان میراث فرهنگی | |
| جهاد توسعه منابع آب | خسرو ارتقائی، کامران صدیقی، علی شرقی |
| خاک آزمان | آقای شهریار دبیری |
| خاک و سنگ | حاج حیدری |
| دانشگاه تربیت مدرس | |
| دانشگاه شیراز | |
| سابیر | سجاد برشنده ، محمد زمان حیدری، علی قاسمی، سعید حرفت،داریوش محمودی |
| ساحل نقشه گستر | محمد خلیقی |
| سازمان پژوه | |
| شهران سازه | علی اکبر زحمتکش، عبدالمجید شهیدی، مسعود شهیدی، سعید سنایی |
| صحرا کاو | عباس صمدیان , مهشید ابطحی نجف آبادی , امیر فریان نژادهاشمی , پرشین موسوی |
| لرزه نگار پارسیان | |
| مهاب قدس | محمدرضا نوری , ناصر ترکش دوز , یعقوب دارابی بروجنی |
| نصر سپهر | حسن پورسینا، جلال سبحانی، غلامرضا سفیدگر، عباس سخنگو، حسین نوری حسین آبادی |
چهره‌های دولتی و حکومتی دخیل در پروژه
| روئسای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور | محمد ستاری‌فر، حمیدرضا برادران شرکا |
| رئیس سازمان حفاظت محیط زیست | معصومه ابتکار، محمدجواد محمدی‌زاده |
| وزیر نیرو | حبیب‌الله بیطرف، مجید نامجو |
| رئیس دفتر امور مناطق محروم کشور | جلیل بشارتی |
| معاون آب و آبفا | محمد جوانبخت |
ابعاد غیرکارشناسی مطرح شده توسط فعالان محیط زیستی
- نداشتن پیوست اجتماعی و عدم تعيين تكليف وضعيت ساكنان محدوده سد
- عدم دريافت مجوزهاي زيست محيطي
- ۸۰۰ خانوار و حدود ۹ هزار نفر در ۲ استان چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد آواره خواهند شد
- بيش از ۲۰ روستا در استان هاي كهگيلويه و بويراحمد و چهارمحال و بختياري به طور كامل زير آب خواهد رفت.
- آبشار آتشگاه به عنوان طولانی‌ترین آبشار خاورمیانه در دریاچه سد غرق خواهد شد و بدین ترتیب دسترسی به این آبشار به مساحت ۲ کیلومتر از دست می‌رود.
- با کاهش دبی آب ورودی به خلیج‌فارس، آب شور وارد بهمنشیر شده و باعث خشکیدگی صدها هزار نخلستان منطقه می‌شود.
- تحت عنوان سد خرسان ۳ است که هیچ یک از الزامات جهانی انتقال آب در مورد آن رعایت نشده است.
- این حوضه با کمبود ۱۲ میلیارد و ۷۶۱ میلیون مترمکعب آورد آب مواجه شده است.
- گورستان چهار هزار و ۵۰۰ ساله زیر آب می رود
- سد و نیروگاه خرسان ۳ را جزء پر ریسک ترین صنایع دنیا عنوان نمود و افزود با توجه به اینکه حفظ سلامت روحی و جسمی نیروی کار به عنوان مهمترین رکن اساسی توسعه پایدار به شمار می آید.
- احداث سد خرسان، انتقال و یا توقف حتی یک سوم منابع آبی رود خرسان را به معنای مرگ حتمی رود کارون و تسریع در روند بیابانی شدن استان خوزستان را سبب می شود.
قالیباف و بازیگران جدید
پس از بازدیدهای قالیباف از محدوده سد خرسان به طور مشخص می توان از حضور بازیگری جدید در موضوع سد خرسان یاد کرد که به نحوی تیم عملیاتی قالیباف در قرار گاه خاتم بوده‌اند:
– شرکت تلاش گران اقتصاد پایدار، هلدینگ پیچیده ای مشتمل بر ۱۱۶ شرکت عمرانی است که با شعار مدیریت جهادی، یک سیکل اقتصادی بسته از گردش مالی برای این پروژه به وجود می آورد.
– ارتباط این مجموعه با “بانک توسعه اسلامی”، رابطه این مجموعه با “رئیس مجموعه مهاب”، “آستان قدس”، فعالیت آنها در زمینه پروژه های عمرانی برون مرزی در کشورهایی که سپاه قدس در آنها عملیات داشته است و مهمتر از همه “تاسیس یک مجموعه جدید برای ثبت، تعریف و اجرای پروژه های نفتی در این منطقه” و فعال سازی سریع حدود ده پروژه نفتی در منطقه لردگان، با نام سامانه ساتع در سال ۱۳۹۹ از جمله مواردی است که می تواند نکات زیادی در حوزه فساد اقتصادی توضیح دهد.