جولان فرهادی بابادی
سد کرخه، بزرگترین سد ایران است. مانند برخی دیگر از سدهای بزرگ، کارفرما، شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران ، مشاور، شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس و پیمانکار، گروه سپاسد بوده است.
حوضه آبریز کرخه به وسعت حدود ۴۳ هزار کیلومتر مربع، بین ۴۶ درجه و ۵۷ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۱۰ دقیقه شرقی و ۳۱ درجه و ۴۸ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۵۸ دقیقه عرض شمالی واقع شده است.
- بزرگترین سد تاریخ ایران است.
- اين سد از نوع خاكي با هسته رسي است.
- در زمان خود ششمین سد از لحاظ ارتفاع در دنیا محسوب می شده است.
- دارای بزرگترین دریاچه مصنوعی کشور است.
- ايجاد گسترده ترين درياچه مصنوعي كشور با سطح ۱۶۰ كيلومتر مربع با ذخيره معادل ۳/۱ ذخاير سدهاي قطعي كشور ايجاد جاذبه هاي گردشگري در درياچه ۱۶۰ كيلومتر مربعي و امكان پرورش ماهي
- طبق برآورد اولیهٔ هزینه‌های اجرای پروژه بالغ بر ۴۹۰۰ میلیارد ریال بوده که از طریق منابع عمومی، تسهیلات خارجی (فاینانس، وام و …)، سایر منابع (منابع داخلی، تسهیلات بانکی داخلی، اوراق مشارکت و …) تأمین گردیده است.
- منافع حاصل از تولید برق متعلق به این طرح طی برآورد اولیه، درآمد سالانه بالغ بر ۵۹۹ میلیارد ریال (بر حسب هر کیلووات ساعت ۶۴۲ ریال) بوده و درآمد حاصل از فروش برق از زمان بهره‌برداری تاکنون برابر ۲۴۰۱ میلیارد ریال می‌باشد.
- توانسته‌است بیش از ۴۰ سیلاب مخرب را مهار نماید.
- این پروژهٔ بزرگ در ۴۸ درجه و ۷/۸ دقیقه طول شرقی و نیز ۳۲ درجه و ۲۹/۶ دقیقه شمال در منطقهٔ کرخه واقع شده‌است.
- حجم مخزن در تراز بهره‌برداری۲۲۰ متر: ۵۳۴۶/۸ میلیون مترمکعب (قبل از رسوبگذاری)
- حجم مخزن در حداقل تراز بهره‌برداری (تراز ۱۶۰ متر): ۴۳۰ میلیون مترمکعب
- حجم مفید مخزن: ۳۹۰۳/۸۱ میلیون مترمکعب (بعد از رسوب گذاری)
- حجم غیر مفید مخزن: ۱۴۴۳ میلیون مترمکعب
- تراز آب در هنگام وقوع سیل حداکثر: ۲۳۰/۹ متر
- مساحت دریاچه در تراز بهره‌برداری ۲۲۰ متر: ۱۶۲/۴۷کیلومتر مربع
- طول دریاچه در تراز بهره‌برداری ۲۲۰ متر: حدود ۶۰ کیلومتر
- خطوط انتقال نیروی این سد- سه خط ۲۳۰ کیلوولت سد دز – اندیمشک – اهواز به طول ۱۵۹ کیلومتر – دو خط ۲۳۰ کیلوولت سد دز- خرم آباد به طول ۱۵۸ کیلومتر است.
- حداکثر آب خروجی هر یک از تونل‌های آبگیری اصلی برابر با ۲۴۰ مکعب در ثانیه است و در وسط بدنه سد در ارتفاع ۲۲۲.۷ متری از سطح دریا سه دریچه آبیاری مخروطی شکل به منظور آبیاری حدود ۹۲ هزار هکتار زمین های کشاورزی و نیز کنترل سیلابها وجود دارد و حداکثر خروجی هر یک از این دریچه های آبیاری ۶۰ متر مکعب در ثانیه است.
- از جمله شرکت های سازنده و هزینه کننده شرکت انتریوهایدرو راه اندازی واحدهای را به عهده داشت و شرکت آمریکایی موریسون نادسن پیمانکار مرحله احداث کمپ تامین آب مصرفی و آشامیدنی ، ایجاد تونل انحراف از جاده تونلی و … بوده است.
- شرکت ایتالیایی امپرزیت- زیرولا- لودی دیانی پیمانکار مرحله ساختمانی بدنه سد و نیروگاه ، تونل‌های سرریز، کلیدخانه و تکمیل تونل جاده‌ای و … بوده است.
- در اولین زمان آبگیری یعنی ۲۴ بهمن ماه سال ۱۳۷۸ مقارن با بزرگترین خشک سالی ایران بوده
- اولین تجربه مدیریت پروژه کلان ایرانی در صنعت سد سازی با حضور بیش از ۱۲۰ شرکت پیمانکاری و ۸ شرکت مشاور، ارتقاع سطح دانش و فناوری صنعت سد سازی در مقیاس جهانی و راه اندازی اولین نیروگاه بزرگ آبی پس از پیروزی انقلاب با بالاترین سهم تولید داخلی است
- نقاط عطف پروژه : شروع عملیات اجرایی: فروردین ۷۱
انحراف آب رودخانه کرخه : مهرماه ۷۴
آغاز آبگیری مخزن سد و تنظیم آب خروجی: بهمن ۷۸
افتتاح بخش ساختمان بدنه و سرریز : فروردین ۸۰
آغاز بهره برداری از واحد اول نیروگاه : شهریور ۸۱
آغاز بهره برداری از واحد دوم نیروگاه : دی ۸۱
آغاز بهره برداری از واحد سوم نیروگاه : مرداد ۸۲ - گفته شد این سد امکان صدور برق به عراق و کویت را نیز دارد، ولی هنوز این اقدامات صورت نگرفته است.
- در ساخت سد دز ۲۸ کارگر ایرانی و ۱۳ کارگر ایتالیایی به هنگام ساخت و ساز از ارتفاع سقوط کرده و جان باخته‌اند.
پروژه‌های مرتبط به شرح زیر بوده است از طرف سپاسد
طرح‌هاي مرتبط از طرف مهاب قدس
سایر نکات جالب توجه
- در وزات نیرو و در بخش استانی «دفتر طراح های اجرایی سدهای حوزه کرخه» وجود دارد که مسوولیت موارد زیر را بر عهده دارد
- ارائه اطلاعات و نظارت عالیه بر تهیه و تنظیم موافقتنامه های طرح و بنا بر ضرورت شرکت در جلسات دفاعیه بودجه‌های آنها.
- بررسی و کنترل برنامه های زمانبندی پروژه ها قبل از عقد قرارداد و همچنین پروژه های در حال اجرا و ارائه پیشنهادات و توجیه های لازم جهت جبران تاخیرات.
- نظارت عالیه بر پیاده کردن نقاط نقشه و تحویل زمین به پیمانکاران پروژه.
- شرکت در جلسات کارگاهی و حضور در جلسات اصلی ، حل و فصل مسائل و مشکلات اجرایی پیمانکاران و نیز شرکت در جلسات دفتر مرکزی مشاورین حسب لزوم و براساس درخواست مجریان.
- نظارت عالیه بر تهیه گزارش تغییر مقادیر افزایشی و کاهشی کارهای ساختمانی و تجهیزاتی بر اساس ضوابط و قراردادهای فی مابین با پیمانکاران و بررسی تاخیرات و ارائه نظر و پیشنهاد.
- بررسی و نظارت عالیه بر کیفیت مصالح و تجهیزات و اعلام تعداد نیروی انسانی مورد نیاز پروژه به پیمانکاران از طریق مجریان.
- نظارت عالیه بر ایمنی کارگاهی و تهیه و ابلاغ دستورالعمهای ایمنی از سوی مشاور پروژه
- تهیه و ارسال گزارشات فنی و پیشرفت کارهای انجام شده بطور منظم برای معاونت.
- هماهنگی و نظارت کلی بر تشکیل جلسات کمیسیون و مناقصه جهت انتخاب پیمانکاران و کمیسیون های تحویل موقت و قطعی پروژه ها و معرفی نماینده.
- بررسی و اظهار نظر فنی و تعیین قیمت در خصوص کارهای پروژه پیشنهادی از سوی پیمانکاران ومشاور پروژه پس از دریافت نظر دفتر فنی معاونت.
- نظارت عالیه بر کلیه کارهای ساختمانی تجهیزاتی طرحهای در دست اجرا از طریق مجریان.
- بررسی و نظارت عالیه کمی و کیفی صورت وضعیت های پیمانکاران و حق الزحمه‌های مشاورین و ارجاع به دفتر فنی و مهندسی.
- پیگیری امور مهم طرحهای در دست اجرا شامل تعهدات مطرح شده در صورت جلسات کارگاهی و بررسی و پاسخگویی مکاتبات مشاورین و پیمانکاران از طریق مجریان طرحها و ارائه نتایج به معاون.
انرژی سالیانه
متوسط تولید انرژی سالیانه این نیروگاه روزمینی ۹۳۴ میلیون کیلووات ساعت است. نیروگاه این سد با ظرفیت ۴۰۰ مگاوات از زمان بهره‌برداری در سال ۱۳۸۱ تا پایان سال ۱۳۸۷ توانسته بیش از ۴۹۴۱ میلیون کیلووات ساعت برق تولید کند.
از جمله پروژه‌های مهمی که در کنار این طرح اجرا شده احداث تونل دشت عباس است. این تونل به منظور انتقال آب مورد نیاز برای آبیاری اراضی دشت‌عباس از دریاچه سد کرخه، به صورت تحت فشار، به طول ۶۰۹۷ متر و قطر داخلی ۵/۵ متر احداث شده‌است.
خطوط انتقال برق:
نیروگاه دز دارای ۵ خط انتقال ۲۳۰ کیلو ولت می باشد که شامل:
- ۳ خط انتقال دز – اندیمشک به طول 20 کیلومتر
- ۲ خط انتقال دز – خرم آباد به طول ۱۵۸ کی
مشخصات تونل دسترسی به نیروگاه :
- طول: ۵.۶ کیلومتر عرض تونل : 70/6 متر
- ارتفاع تونل : 35/5 متر
مشخصات کلیدخانه :
- کلیدخانه که در ارتفاع ۵۷۷.۵ متری از سطح دریا واقع شده است شامل کلیدهای قدرت از نوع روغنی – گازی و کلیدهای هوائی ، شمش های اصلی و فرعی و دیگر تجهیزات لازم برای ولتاژ ۲۳۰ کیلو ولت است.
- اطاق کنترل در ضلع غربی دره نزدیک به بدنه سد در ارتفاع ۲۲۵ متری از سطح دریا قرار گرفته است.
ترانسفورماتور:
- وزن ترانسفورماتور : ۹۶ تن
- نوع و تعداد ترانسفورمرها:
- 8 دستگاه ترانسفورماتور سه فاز افزاینده
- ظرفیت ترانسفورماتور : ۸۴۰۰۰ کیلوولت آمپر
- نسبت تبدیل ترانسفورماتور : 8/13 به ۲۳۰ کیلو ولت
- ترانس های مصرف داخلی : ۴ دستگاه
- ظرفیت هریک از ترانس‌های مصرف داخلی : ۱۲۵۰ کیلو ولت آمپر
- نسبت تبدیل ترانس‌های مصرف داخلی : 8/13 کیلو ولت به ۳۸۰ ولت
ميكروژئودزي سد كرخه
شرح خدمات
امور ژئوماتيك شركت مهندسي مشاور مهاب قدس به منظور رفتارسنجي منطقه و بدنه سد كرخه بعد از طراحي شبكه هاي رفتارسنجي، تاكنون مشاهدات و محاسبات سرشكني اين شبكه‌ها را در ۱۳ مرحله متوالي به شرح ذيل انجام داده است:
- شش مرحله مشاهدات كلاسيك خارج و روي سد
- پنج مرحله مشاهدات كلاسيك خارج و روي ساختمان نيروگاه
- ده مرحله مشاهدات ماهواره‌اي خارج و روي سد (GPS)
- نه مرحله مشاهدات ترازيابي دقيق خارج سد و ساختمان نيروگاه
- پنج مرحله مشاهدات ترازيابي دقيق روي سد
- هشت مرحله مشاهدات ترازيابي دقيق گالري‌هاي دسترسي و بازرسي
- پنج مرحله مشاهدات ترازيابي مثلثاتي روي سد
- پردازش مشاهدات و محاسبات سرشكني شبكه‌هاي مشاهده شده
- تهيه و ارائه گزارش فني مشتمل بر مشاهدات، محاسبات، آناليز نتايج و نقشه‌هاي ژئودتيك(۱۳ مرحله)
- محاسبه و ترسيم جابجايي‌ها در فاصله زماني بين مرحله اول و مراحل بعدي در گزارش فني (۱۳ مرحله)
اهداف سد
- تأمین و تنظیم آب جهت آبیاری ۳۲۰ هزار هکتار از اراضی پایین‌دست ، دشت‌های پای پل (اوان – ارایض – دوسالق و باغه) و همچنین دشت‌های حمیدیه و قدس واقع در شمال غربی و غرب استان خوزستان، دشت آزادگان، دشت عباس، فکه و عین خوش واقع در جنوب غربی استان ایلام
- تولید انرژی برقابی به میزان ۹۳۴ گیگا وات ساعت در سال
- کنترل سیل‌های مخرب رودخانه و جلوگیری از خسارات ناشی از آن
تایم لاین پروژه
- مطالعات طرح توسعه منابع آب و خاک حوضه آبریز رودخانه کرخه از سال ۱۳۳۵ توسط شرکت آمریکایی آغاز گردید.
- مطالعات مرحله شناخت توسعه آبیاری حوضه بالادست رودخانه کرخه در سال ۱۳۴۵.
- مطالعات تکمیلی دو شرکت ایرانی و ایتالیائی در سال ۱۳۴۷.
- مطالعات امکان یابی سد مخزنی کرخه توسط مهندسین مشاور عمران و منابع آب ایران در سال ۱۳۵۸.
- پس از پیروزی انقلاب اسلامی مطالعاتی توسط جهاد سازندگی انجام شد.
- مطالعات تکمیلی مرحله اول سد کرخه توسط شرکت مهاب قدس در سال ۱۳۶۷ انجام شد.
- شروع عملیات: اسفند ماه سال ۱۳۷۰.
- انحراف آب رودخانه کرخه: مهرماه سال ۱۳۷۴.
- آبگیری سد: بهمن ماه سال ۱۳۷۸.
- افتتاح بخش ساختمان بدنه و سرریز: فروردین ماه سال ۱۳۸۰.
- بهره برداری از اولین واحد نیروگاه: شهریور ماه سال ۱۳۸۱ “۳۱مردادماه ۱۳۸۱ ساعت ۱۹:۳۰”
- بهره برداری ازدومین واحد نیروگاه: دی ماه سال ۱۳۸۱ “۱ بهمن ماه ۱۳۸۱ ساعت ۱۷:۴۰”
- بهره برداری ازسومین واحد نیروگاه: مرداد ماه سال ۱۳۸۲ “۶ خردادماه ۱۳۸۲ ساعت ۲۲”
- شروع عملیات تکمیلی و ساماندهی سد کرخه: اردیبهشت ماه ۱۳۸۳
- آغاز بهره برداری از دریچه های سرریز: اردیبهشت ۱۳۸۳
- افتتاح تونل انتقال آب دشت عباس: اول اردیبهشت ۱۳۸۴
- اطلاعیه سازمان آب و برق خوزستان فروردین ۱۳۹۸ درباره افزایش دبی سد کرخه و هشدار به ساکنان مناطق پایین دست: نیاز مبرم و قطعی است که خروجی های آب از این سد افزایش یافته و بصورت پلکانی تا ۱۰۰۰متر مکعب بر ثانیه برسد. (ایلنا)
- مدیرعامل سد و نیروگاه کرخه فروردین ۱۳۹۸ بیان اینکه ۱۰۰ میلیون متر مکعب تا ظرفیت اسمی کرخه فاصله است، تصریح کرد: سد و مخزن کرخه ظرفیت ذخیره ۵ میلیارد و ۱۰۰ میلیون متر مکعب حجم آب را دارد.( مهر)
- اقتصاد آنلاین اسفند ۱۴۰۰ نوشت قانونی شدن کشت برنج در خوزستان سبب شد تا در سال ۱۳۹۹ باع شد ۵۳ درصد از ظرفیت آب سد کرخه صرف مصرف شود
- در اردیبهشت ۱۴۰۱ کم آبی نیروگاه سد کرخه را از مدار خارج کرد (منبع جنوب نیوز)
- فروردین ۹۸ متوسط ورودی به سد کرخه در ۲۴ ساعت گذشته، نسبت به دیروز در حدود چهار برابر شده و به چهار هزار و ۲۵۷ متر مکعب برثانیه افزایش یافته است. (صدای ایران)
- اطلاعیه سازمان آب و برق خوزستان درباره سد کرخه در فروردین ۱۳۹۸ شایعات بی اساسی مبنی بر احتمال شکستگی سد کرخه منتشر شده است که سازمان آب و برق خوزستان ضمن رد قاطع این شایعات، از شهروندان عزیز درخواست می‌کند که به این شایعات توجه نکنند.
- استاندار تهران فروردین ۱۳۹۸ در بازدیدی از مناطق در خطر سیل گفت ارتفاع سد کرخه در حال افزایش است و در صورتی که خروجی این رودخانه بیشتر نشود می تواند آسیب های جدی به دنبال داشته باشد. (عصر ایران)
- فروردین ۱۳۹۸ اعلام شد نیروگاه سد کرخه شهرستان اندیمشک سال گذشته ۷۳۰ گیگابایت برق تولید کرده است
- ۶۱۵ روستای فاقد آب شرب و یا دارای کمبود شدید با ۶۳ هزار خانوار و جمعیتی بالغ بر ۲۴۳ هزار نفر در پایین دست کرخه در اردیبهشت ۱۴۰۱ با طرح جدید انتقال آب حمایت می شوند ( خبرگزاری مهر)
- پروژه آب رسانی توسط بسیج سازندگی سپاه ولیعصر (عج) خوزستان در حال اجرا است که ۵ اکیپ حفاری تاکنون ۳۸۰۰ متر حفاری و ۲۸۰۰متر لوله گذاری را انجام داده‌اند (همان تاریخ، مهر)
- مرداد ۱۳۹۸ مطالعاتی با هدف از افزایش ارتفاع هسته رسی سد کرخه جهت بالا بردن ایمنی توسط سازمان آب و برق خوزستان اجرا شده و برای انجام کار در مرحله انتخاب پیمانکار است.(جماران)
- خرداد ۱۴۰۱ سد کرخه حجم آب کمتر از یک میلیارد متر مکعب را تجربه کرد؛ کاهش ۶۰ درصدی ذخیره آب (باشگاه خبرنگاران)
عبدالنبی امینی پور مدیر جهاد کشاورزیآبدانان در مردماه گفت: در صورت بهره برداری از ظرفیت مناسب عقبه این سد، ۱۵ هزار هکتار به اراضی آبی شهرستان آبدانان اضافه و زمینه اشتغال هزار و ۵۰۰ نفر نیز فراهم می‌شود (فارس).
- معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه ی منطقه ای استاندار خوزستان در آبان ماه ۱۴۰۱ از آغاز اولین دوره رها سازی جریان آب مورد نیاز کشت پاییزه رودخانه کرخه از ۱۲ آبان ماه و افزایش خروجی سد کرخه خبر داد. (برنا)
- مدیرعامل سد و نیروگاه کرخه در آذر ۱۴۰۱ از آغاز تعمیرات سالیانه واحد سوم این نیروگاه خبر داد.(ایسنا)
مسائل محیط زیستی
- یکی از محورهای محیط زیستی مورد انتقاد که کمتر به آن پرداخته شده است نقش سد کرخه در خشکی هور العظیم است که با عنوان ریز گرده ها می توان به آن اشاره کرد حمید چیت چیان در سال ۱۳۹۶ با اشاره به این مسئله می گوید بخش خشک شده هور العظم مرتبط با دجله و فرات است اما مدیریت نا مناسب و غیر کارشناسی تنظیم آب سد نشان می دهد که بی آب مناطق پایین دست سد کرخه امر قابل انکاری در این موضوع است. سخنان او با تیتر «رعایت ضوابط زیست محیطی در رهاسازی آب سد کرخه» نشان می دهد که حداقل در دهه ۹۰ این ضوابط رعایت نشده است.
- فرسایش خاک بعنوان مهم ترین عامل مخرب فعال حوزه آبریز کرخه با بیشاز ۵ میلیون هکتار وسعت، بر تمامی بخش های محیط زیست منطقه تاثیر بنیادینی نهاده است. مجتبی اردستانی، محمد محمدی در مقاله ای با عنوان بررسی اثرات زیست محیطی فرسایش خاک در حوزه آبریز سد کرخه به این موضوع توجه کرده اند؛ کاهش تنوع گونه ای در جوامع گیاهی و جانوری، کاهش حجم منابع آب زیرزمینی، افزایش وقوع سیلاب هاب ویرانگر، طغیان و گسترش آفات گیاهان زراعی مانند سن گندم و تغییر بنیادی در محیط های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ساکنان حوزه به سبب افزایش مهاجرت به مناطق دیگر، از جمله مهم ترین مظاهر تخریب وابسته به فرسایش خاک حوزه در آبریز کرخه شناخته شدند. در پایان، برای کنترل عوامل فرساینده و احیای توان از دست رفته منابع اکولوژیکی حوزه آبریز کرخه، پیشنهادهایی برای اجرا ارائه شده است.
- در چهارمین کنفرانس سد سازی ایران در سال ۱۳۷۹ آبگیری زود هنگام سد کرخه به موضوع قابل بحث مطرح شد و نویسنده احداث و بهره برداری از سد کرخه را در مقایسه با روش های غیر سازه ای فاقد صرفه اقتصادی دانسته بود. این مقاله به قلم کامران امامی با عنوان «کاهش ریسک سدها بوسیله روشهای غیر سازه ای مطالعه موردی: آبگیری زود هنگام سد کرخه» قابل بازیابی است.
- در دوره دومين همايش ملي بحران‌هاي زيست محيطي ايران و راه‌کارهاي بهبود آنها مورخ ۴ تا ۶ آذر ۱۳۸۳. «بررسی تغییرات غلظت ازت و فسفر و برخی پارامترهای فیزیکی و شیمیایی در دریاچه پشت سد کرخه و تعیین بیلان آن» موضوع بحث بوده که نشان از تاثیر این سد بر کشاورزی منطقه و پایین آمدن بهره ورری کشاورزی است. این تحقیق به منظور بررسی کیفیت آب دریاچه سد کرخه وتعیین میزان غلظت ازت و فسفر و تعیین بیلان آن با حمایت مرکز تحقیقات شیلات خوزستان از دی ماه ۱۳۸۱ لغایت آذر ۱۳۸۲ انجام گرفته است. نتایج آماری نشان می دهد که مقادیر فاکتورهای اندازه گیری شده هر ایستگاه, در اعماق مختلف دارای اختلاف معنی دار آماری نمی باشد (P<0.05). بررسی آزمون همبستگی نشان می دهد که مقادیر اکسیژن محلول با یون نیتریت در ایستگاه های ۱ و ۳ و ۴ با یون نیترات در ایستگاه ۱ و با آمونیاک در ایستگاه ۳ و مقادیر TDS با یون نیترات در ایستگاه ۱ و ۲ دارای همبستگی معنی دار می باشد. با توجه به غلظت بالای اکسیژن محلول و عدم اختلاف معنی دار در لایه های مختلف, غلظت کم مواد مغذی, دریاچه سد کرخه را از لحاظ تروفیک می توان جزو دریاچه های فقیر طبقه بندی کرد. هم چنین نتایج حاصل از محاسبه بیلان در دریاچه نشان می دهد که میزان یون اورتو فسفات, نیترات و آمونیاک در ورودی دریاچه بیشتر از خروجی و برای نیتریت بالعکس بوده است و ایجاد شرایط سکون باعث افزایش غلظت این مواد مغذی در ستون آب و رسوبات کف دریاچه شده است.
- در اولین همایش ملی تالاب های ایران به تاریخ ۱۳۸۷ اثرات احداث سد کرخه بر روی غلظت مواد مغذی به قلم چهار پژوهشگر ایرانی ارائه شده است که پارامترهایی از قبیل نیترات ،فسفات ،نیتریت و آمونیاک پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه و با استفاده از روشها ی استاندارد موجود آنالیز شده است ایجاد شرایط سکون باعث افزایش غلظت نیتروژن و فسفر در ستون آب دریاچه شده است.
- در مقاله دیگری بررسی تأثیرات هیدرولوژیکی سد کرخه بر اراضی پایین دست با تأکید بر آب‌های زیرزمینی تأثیر کمی سد کرخه و توسعه شبکه آبیاری روی آبخوان دشت اوان بررسی شده است. با توجه به مطالعات انجام شده، آبخوان دشت اوان از نوع آزاد می‌باشد. بخشی از تغذیه آبخوان دشت اوان، از سمت شمال و شمال غربی و توسط مخزن سد کرخه، که شامل سازندهای کنگلومرای بختیاری و بخش ماسه سنگ لهبری است، صورت می‌گیرد. طی سالهای آبی ۷۳ تا ۸۶ سه قسمت بر روی هیدروگراف واحد قابل تفکیک می‌باشد، مرحله اول دوره زمانی آبان ۷۳ تا فروردین ۷۸ می‌باشد، که تراز متوسط آبخوان در حال افت بوده و بر اثر افزایش برداشت آب از چاه‌ها، حجم تخلیه از آّخوان افزایش یافته و به علت بیلان منفی، سطح آب در آبخوان دچار افت شده است. مرحله دوم شامل دوره زمانی فروردین ۷۸ تا اسفند ۸۳ را شامل می‌شود، در این دوره به علت بهره برداری از شبکه آبیاری، نفوذ پسابهای کشاورزی و احتمالاً در اثر آغاز آبگیری مخزن سد در بهمن ماه ۷۸ و شروع تغذیه آبخوان از مخزن سد کرخه، سطح آب با روند نسبتاً ثابتی در حال افزایش می‌باشد. مرحله سوم فروردین ۸۴ تا اسفند ۸۶ را شامل می‌شود، که تراز آبخوان روند ثابتی را طی کرده است. در فاصله زمانی بین آبان ۷۳ تا اسفند ۷۸، سطح آب در هیدروگراف واحد ۶/۲ متر افزایش را نشان می‌دهد. بر اساس نقشه‌های حداقل تراز آب زیرزمینی(سالهای ۷۵ و ۸۹)، مربوط به دروه آماری قبل و بعد از احداث سد کرخه، بیشترین میزان بالاآمدگی سطح آب در قسمت غرب و شمال غرب دشت، بین ۹ تا ۱۶ متر، در نواحی میانی بین ۷ تا ۱۱ متر و در ماباقی نقاط دشت، بین ۱ تا ۹ متر متغییر می‌باشد.
- نشریه علوم و مهندسی آبخیزداری » شماره ۳۴ مطالعه مطالعه‌ای را منتشر می کند که به منظور «بررسی شرایط فرسایش و رسوب رودخانه کرخه در پایین دست سد مخزنی» است؛ نتايج نشان مي دهد كه در نزديكي سد مخزني كرخه يعني بالادست بازه مورد مطالعه شرايط فرسايشي رودخانه بيشتر بوده ولي در نواحي مياني و پايين دست بازه فرسايش كمتري مشاهده مي شود. از طرفي در شبيه سازي توابع انتقال رسوب آكرز-وايت، لارسن و انگلوند-هانسن نتايج مطلوب تري در مورد تغييرات فرسايشي و رسوبي رودخانه ارائه داده اند. همچنين در بررسي هاي مرفولوژيكي رودخانه كرخه مشخص شد كه احداث سد مخزني نتوانسته است از جابه جايي محور مركزي رودخانه كرخه جلوگيري نمايد. نتايج اين پژوهش مي تواند مرجع مناسبي در خصوص شرايط رودخانه كرخه و اثرات احداث سد مخزني بر وضعيت آن براي پروژه هاي مختلف مهندسي رودخانه، آبگيري و انتقال آب باشد.
- همایش ژئوماتیک ۸۷ – ۱۳۸۷ «دیگری بررسی تغییرات منطقه پایین دست سد کرخه قبل و بعد از ساخت سد با استفاده از تصاویر چند زمانه Landsat» مورد بحث واقع می شود؛ به دلیل فرسایش کناری و جابجایی مرزهای رودخانه، هرساله سطح زیادی از اراضی کشاورزی و نواحی مسکونی و تاسیسات ساحلی در معرض نابودی و تخریب قرار می گیرند . این تغییرات با ساخت سد در سر راه رودخانه تشدید می شود . سد کرخه واقع در استان خوزستان درجنوب ایران بزرگترین سد خاکی موجود در خاورمیانه است . ساخت این سد در سال ۱۳۸۰ تاثیر ز یادی در کشاورز ی و اقتصاد منطقه داشته است . بنا براین بررسی تغییرات پوشش گیاهی و نیز جابجایی مسیر رودخانه در اثرساخت سد ضروری می باشد.
- نشریه حفاظت منابع آب و خاک » بهار ۱۳۹۳ شماره ۳ به اثر تغییر اقلیم بر اطمینان پذیری تامین آب پایین دست سد کرخه و راهکارهای سازگاری با آن می پردازد و معتقد است تامین پذیر آب ناشی از ساخت سد برای پایین دست دارای نوسانی بین ۵۶ درصد کاهش تا ۳۴ درصد بوده است. نتایج نشان داد که ساخت سدهای جدید به دلیل افزایش تخصیص آب در بالادست، می تواند اطمینان پذیری تامین آب کشاورزی پایین دست سد کرخه را تا کمتر از ۷۰ درصد کاهش دهد.
- نشریه علوم و مهندسی آبیاری » شماره ۲ از اطلاعات هیدرولیکی موجود در سال های ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۸ (بازه‌ی زمانی ۱۲ ساله) و از مقاطع عرضی در سال ۱۳۸۴ استفاده می کند تا به بررسی تغییرات عرضی و طولی بستر در پایین دست سد مخزنی کرخه با استفاده از مدل ریاضی GSTARS3 بپردازد. در این بازه ی زمانی بیشترین تغییرات شیب در زیر حوضه کرخه علیا مشاهده شده است.
- در دومین کنفرانس مدیریت منابع آب در سال ۱۳۸۵ به‌کارگیری سنجش از دور در شناسایی پتانسیلهای پایین دست حوزه کرخه از دیدگاه توسعه کشاورزی موضوع یکی از مقالات است که نتایج این تحقیق نشان می دهد که رفع مشکلات ماندابی و شوری در انتهای حوزه و خصوصا دشت آزادگان، نیازمند برنامه‌ریزی در توسعه کمی و کیفی کشت در قسمتهای میا نی و بالایی حوزه می باشد. ا ین کار علاوه بر افزایش تولید در منطقه، باعث ایجاد توازن بین جریان ورودی به اراضی پایین دست، تعادل نوسانات سطح ایستابی و افزایش سرعت تخلیه جریان آب به سمت هورالعظیم می گردد. این تحقیق نشان می دهد که گاها مستعدترین خاکها جهت کشاورزی در مجاورت منبع عظیم آبی کرخه به صورت بایر رها شده اند که نیازمند برنامه ریزی می‌باشند.
- نشریه سنجش از دور و GIS ایران » زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ به «بررسی کارایی شاخص های پوشش گیاهی در تحلیل خشکسالی کشاورزی با استفاده از تکنیک سنجش از دور در حوزه آبخیز کرخه» در دوره آماری ۱۳۷۹-۱۳۹۶ می پردازد؛ افزایش پوشش گیاهی نتیجه ترسالی بوده است.
- استفاده از سری زمانی تصاویر ماهواره ای Landsat در برآورد تغییرات کاربری اراضی با روش شی گرا (جنوب استان همدان در حوضه آبریز کرخه).
- دومین کنفرانس ملی مهندسی فناوری اطلاعات مکانی ۱۳۹۵ مقاله ای با عنوان «استفاده از سری زمانی تصاویر ماهواره ای Landsat در برآورد تغییرات کاربری اراضی با روش شی گرا (جنوب استان همدان در حوضه آبریز کرخه) اثبات می کند که مجموع اراضی زراعی آبی و باغی بخش جنوبی استان در حوضه کرخه در سال ۱۳۹۳ حدود ۱۱۶ هزار هکتار برآورد گردید که تنها افزایشی ۴٪ نسبت به سال ۱۳۷۹ داشته است.
شرکتها و گروه‌های درگیر طرح
کارفرما: شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران
مشاور: شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس